नेकपाको प्रदेश कमिटीमा महिला संख्या २० प्रतिशत
नेकपाको प्रदेश कमिटीमा महिला संख्या २० प्रतिशत
काठमाडौं : नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)ले पार्टी एकता भएको करिब सात महिनापछि प्रदेश कमिटीलाई पूर्णता दिएको छ। गएको मंसिर १२ गते बसेको नेकपाको सचिवालय बैठकले प्रदेश कमिटीलाई पूर्णता दिएको हो। तर त्यसको पूर्ण नामावली भने नेकपाले मंसिर १७ गते मात्रै सार्वजनिक गरेको छ।
मुलुकको प्रमुख तथा सरकारको नेतृत्व गरेको दलमा प्रतिनिधित्वको हिसाबले यसअघि पूर्णता दिइएका सचिवालय, स्थायी समिति तथा केन्द्रीय कमिटीमा महिला सहभागिता हेर्दा संविधानको व्यवस्थाभन्दा ठीक विपरीत देखिन्छ।
नेपालको राष्ट्रिय जनगणना, २०६८ अनुसार करिब ५२ प्रतिशत महिलाको जनसंख्या रहेको छ। नेपालको संविधानले ३३ प्रतिशत महिला सहभागितालाई सुनिश्चित गरेको छ भने राजनीतिक दलसम्बन्धी ऐन, २०७४ को दफा १५ को उपदफा ४ ले राजनीतिक दलको प्रत्येक तहमा कम्तीमा एक तिहाई महिला प्रतिनिधित्व अनिवार्य गरेको छ। सोही ऐनबमोजिम निर्वाचन आयोगमा दर्ता भएका राजनीतिक दलहरूले भने एक तिहाई महिलाको प्रतिनिधित्व गराएका छैनन्।
निर्वाचन प्रयोजनका लागि दल दर्ता गर्दा दलहरूले आयोग समक्ष महाधिवेशनबाट ऐनबमोजिम ३३ प्रतिशत महिला प्रतिनिधित्व गराउने लिखित प्रतिबद्धता जनाएका थिए तर व्यवहारमा कुनै पनि पार्टीको नीति निर्माण तहमा महिला सहभागिता नाम मात्रको छ।
मुलुकको ठूलाे दल नेकपाको केन्द्रीय नेतृत्वमा महिला प्रतिनिधित्व संविधानको व्यवस्थाअनुसार हुन सकेको छैन। नौ सदस्यीय रहेको नेकपाको कार्यालयमा एक जना पनि महिला छैनन्।
४५ जना सदस्य रहेको नेकपाको स्थायी समितिमा जम्माजम्मी तीन जना मात्रै महिला छन् भने ४४१ सदस्यीय केन्द्रीय कमिटीमा ७५ जना मात्र महिला छन्। यद्यपि, नेकपाका नेताहरूले ३३ प्रतिशत महिला सहभागिता आगामी महाधिवेशनबाट गराउने प्रतिबद्धता जनाएका छन्।
करिब २० प्रतिशत महिला
नेकपाको गएको असोज ५ गते सम्पन्न सचिवालय बैठकले प्रदेश कमिटीका अध्यक्ष, सचिवहरू चयन गर्दै इन्चार्ज र सहइन्चार्जको जिम्मेवारी तोकेको थियो। मंसिर १२ गते बसेको सचिवालय बैठकले प्रदेश कमिटीमा रहने सदस्यहरू टुंग्याउँदै प्रदेश कमिटीलाई पूर्णता दिएको छ।
नेकपाको प्रदेश कमिटीमा महिला प्रतिनिधित्वको हिसाबले पुनः प्रश्न उठेको छ। नेपालको संविधान जारी गर्न प्रमुख भूमिका निर्वाह गरेका नेकपा (तत्कालीन नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्र)भित्रै महिला प्रतिनिधित्वको हिसाबले संविधानको व्यवस्थाअनुसार प्रतिनिधित्व गराइएको छैन।
जम्मा एक हजार ३३८ सदस्य संख्या रहेको नेकपाको प्रदेश कमिटीमा २७१ जना महिला प्रतिनिधित्व रहेको छ, जुन करिब २० प्रतिशत हो। प्रदेशअनुसार हेर्दा प्रदेश १ मा १९ प्रतिशत, प्रदेश २ मा करिब १७ प्रतिशत, प्रदेश ३ मा करिब २२ प्रतिशत बढी महिला प्रतिनिधित्व रहेको छ।
यसैगरी गण्डकी प्रदेशमा २१ प्रतिशत बढी, प्रदेश५ मा २३ प्रतिशत बढी, कर्णाली प्रदेशमा २० प्रतिशत र सुदूरपश्चिम प्रदेशमा १५ प्रतिशत महिला प्रतिनिधित्व सुनिश्चित गरिएको छ। यसरी हेर्दा कुनै पनि प्रदेशको प्रदेश कमिटीले संविधानको व्यवस्थाअनुसार महिला प्रतिनिधित्व ३३ प्रतिशत पुर्याउन सकेका छैनन्।
नेकपा प्रदेश ५ की अध्यक्ष ओनसरी घर्ती मगर संविधानअनुसार महिला प्रतिनिधित्व बढाउने क्रममै नेकपा रहेको बताउँछिन्। अगुवालाई मात्र हेर्दा अहिले नै संख्या पुर्याउन समस्या हुने भए पनि संविधानको व्यवस्थाअनुसार प्रतिनिधित्व गराएर महिलाको सहभागिता वृद्धि गर्नुपर्ने उनको भनाइ छ। 'पार्टीले संविधानमा भएको समानुपातिक समावेशी नीति अपनाउनुपर्छ। नीतिगत रूपमा समावेशी, समानुपातिक भन्यो भने महिलाहरू नेतृत्वमा आउँछन् र अरू समुदाय पनि आउँछन्। नत्र त आउन सक्दैनन्', उनी भन्छिन्, 'सबै कमिटीहरूमा ३३ प्रतिशत महिला प्रतिनिधित्व गराउन दुवै अध्यक्षहरूले गृहकार्य गरिरहनुभएको छ। त्यो अब हुन्छ। हामीले त उठाउँदै आएको विषय हो।'
यो विषय महिलाहरूले मात्र नभएर सबैले उठाउने विषय भएको अध्यक्ष घर्तीमगरको भनाइ छ। भन्छिन्, 'कम्युनिस्ट आन्दोलनले महिलाहरू उत्पादन गर्नका निम्ति निकै मिहिनेत पनि गरेको छ। उहाँहरूले आफ्नो मिहिनेत खेर फाल्ने हो कि उपयोग गर्ने हो भन्ने कुरामा उहाँहरू पनि जिम्मेवार हुनुहुन्छ।'
प्रदेश १
प्रदेश १ को प्रदेश कमिटीमा विधानअनुसार २०७ सदस्य रहेका छन्, जसमा तत्कालीन एमालेका तर्फबाट १२२ जना रहेका छन् भने तत्कालीन माओवादीका तर्फबाट ८५ जना सदस्य रहेका छन्। यसमध्ये महिला सदस्य संख्या ३८ जना (करिब १९ प्रतिशत) मात्रै रहेको छ।
प्रदेश २
यसैगरी प्रदेश २ मा २१५ सदस्यीय प्रदेश कमिटी रहेको छ, जसमा तत्कालीन एमालेबाट १०६ जना रहेका छन् भने माओवादीका तर्फबाट १०६ जना रहेका छन्। पार्टी एकतापश्चात् प्रवेश गरेका तीन जनालाई समेत कमिटीमा समेटिएको छ। यस प्रदेशमा जम्मा संख्यामध्ये ३५ जना (१७ प्रतिशत) महिलाहरू रहेका छन्।
प्रदेश ३
प्रदेश ३ को नेकपाको प्रदेश कमिटी २१७ सदस्यीय रहेको छ, जसमा तत्कालीन एमालेबाट ११६ जना रहेका छन् भने तत्कालीन माओवादीबाट १०१ जना रहेका छन्। जम्मा संख्यामा महिलाको संख्या ४९ जना अर्थात् करिब २२ प्रतिशत बढी रहेको छ। यो सबै प्रदेशमध्ये सबैभन्दा बढी संख्या पनि हो।
गण्डकी प्रदेश
गण्डकी प्रदेशको प्रदेश कमिटीमा १८७ सदस्यमध्ये तत्कालीन एमालेबाट १०२ जना रहेका छन् भने तत्कालीन माओवादीबाट ८५ जना रहेका छन्। जम्मा संख्यामध्ये ४० जना महिला रहेका छन्, जुन २१ प्रतिशत बढी हो।
प्रदेश ५
नेकपा प्रदेश ५ को प्रदेश कमिटीमा २०३ सदस्य संख्या रहेको छ, जसमध्ये तत्कालीन एमालेबाट १०६ जना छन् भने तत्कालीन माओवादीबाट ९७ जना रहेका छन्। जम्मा सदस्य संख्यामध्ये महिलाको संख्या ४८ जना रहेको छ, जुन झण्डै २३ प्रतिशत बढी हो।
कर्णाली प्रदेश
नेकपा कर्णाली प्रदेशको प्रदेश कमिटीमा १७५ जना सदस्य छन्, जसमा तत्कालीन एमालेबाट ८७ जना र तत्कालीन माओवादीबाट ८८ जना छन्। प्रदेशको जम्मा संख्यामध्ये ३५ जना महिला समेटिएका छन्, जुन २० प्रतिशत हो।
सुदूरपश्चिम प्रदेश
नेकपाको सुदूरपश्चिम प्रदेश कमिटीमा १८३ जना सदस्य रहेका छन्, जसमध्ये तत्कालीन एमालेबाट १०० जना रहेका छन् भने तत्कालीन माओवादीबाट ८३ जना रहेका छन्। यस प्रदेशको जम्मा संख्यामध्ये २६ महिला सदस्य छन्, जुन करिब १५ प्रतिशत हुन आउँछ।
प्रदेश १ को सूची :
प्रदेश २ को सूची :
प्रदेश ३ को सूची :
गण्डकी प्रदेशको सूची :
प्रदेश ५ को सूची :
कर्णाली प्रदेशको सूची :
सुदूरपश्चिम प्रदेशको सूची :
तपाईंको ईमेल गोप्य राखिनेछ ।