म्याग्दी : भिरालो जमिन र पाखोबारी मात्रै रहेको म्याग्दीको बेनी नगरपालिका–३,भकिम्लीको राखु गाउँ केही वर्ष अघिसम्म अनुत्पादक जग्गा भएको सुख्खा गाउँका रुपमा चिनिन्थ्यो। तर, विगत एक दशकयता राखु गाउँको चिनारी फेरिएको छ।
यहाँका गाउँलेहरुले त्यही पाखोबारी मात्र भएको भिरालो जग्गालाई खनीखोस्री गरेर मलजल दिई सुन्तला खेती गरेपछि अहिले सोही गाउँका किसानहरुले आफ्नै गाउँमा बसेर वार्षिक करोडौं रुपैयाँ कमाउन सफल भएका छन्।
‘पहिला छ्या ! बाँदर पनि नअडिने अनकन्टार ठाउँ भनेर नाक खुम्च्याउनेहरू अहिले आहा ! कति हराभरा गाउँ भनेर प्रशंसा गर्न थालेका छन्।’
वडा सदस्यसमेत रहेकी सुन्तला कृषक मनकुमारी पुनले भनिन् ‘यो वर्ष सुन्तला बिक्री गरेर हामीले गाउँमा डेढ करोड रुपैयाँभन्दा बढी भित्रायौं,अब यो अनकण्टार भनिएको पाखोमा सुन्तलाका बोटमार्फत पैसा फल्न थालेको छ।’
यो वर्ष पनि सुन्तला बिक्रीबाट २१ लाख आम्दानी गरेको उनले सुनाइन्। एक दशकदेखि नर्सरी स्थापना गरी सुन्तलाको विरुवा उत्पादन गर्दै आएकी पुनले सुन्तलाको दाना र विरुवा बेचेर रहरलाग्दो आम्दानी गर्न सफलभएको बताइन्।
पुनले मात्रै होइन तल्लो र माथिल्लो भेकमा विभाजित राखुमा रहेका ६५ घरधुरीले न्यूनतम रु २० हजारदेखि अधिकतम रु २१ लाखसम्मको सुन्तला बिक्री गरी गाउँमा डेढ करोड रुपैयाँभन्दा बढी रकम भित्राउन सफल भएका हुन्।
पुनसँगै राखुमा कुलबहादुर गर्बुजा, जशिकला रोका,भिमकुमारी घर्ती,खिरमति राना, कृष्णबहादुर पुन धेरै सुन्तला बिक्री गर्ने कृषकमा पर्छन्।
परम्परागत खेतीबाली लगाउन छाडेर व्यावसायिक सुन्तला खेती गर्दै आइरहेका यहाँका किसानहरु पछिल्लो समय सुन्तला खेतीतर्फ आकर्षित भएका बेनी नगरपालिका ३ का वडाअध्यक्ष पदम पुन बताउँछन्।
राखुपछि सबैभन्दा धेरै मरेक गाउँका २१ जना कृषकले बगैंचाबाटै सुन्तला बेचेर ३२ लाखको सुन्तला बजारमा गएको स्थानीय अगुवा कृषक इन्द्रबहादुर थापाले जानकारी दिए। त्यसैगरी हल्लेगौडा, पानीस्वाँरा, ज्यामिरे र चिनखेत क्षेत्रबाट यस वर्ष करिब २८ लाखको सुन्तला बजारमा गएको स्थानीय यूवा कृषक होम रोका मगरले बताए।
सुन्तला खेतीले कृषकको जीवनस्तरमा समेत परिवर्तन आएपछि गाउँभरि नै सुन्तलाका विरुवा रोपिएको कृषकको भनाइ छ। १० वर्षदेखि पुरानो खाद्यबाली नलगाई व्यवसायिक रुपमा सुन्तलाजात फलफुल खेतीमा आकर्षित भकिम्लीबासीले हरेक वर्ष उत्पादनमा वृद्धि गरेका छन्।
‘अबको केही वर्षमा परम्परागतरूपमा कोदो र मकै लगाउने सबै बारीमा सुन्तला फल्ने छ,सुन्तला खरिद गर्न व्यापारी घरघरमै आउने भएकाले सुन्तला खेतीमै सबैको आकर्षण बढेको छ’ वडाअध्यक्ष पुनले भनिन्।
यहाँका कृषकको मुख्य आम्दानीको स्रोत सुन्तला बनाएको बताउँदै अबको आधादशकमा अनुकूल मौसम भएमा तेब्बर उत्पादन हुने कृषकहरुको अनुमान रहेको छ।
केही कृषकले परीक्षणका लागि सुन्तलाको बिरुवा रोपेको र राम्रो उत्पादन हुन थालेपछि भकिम्लीका अन्य बस्तीहरूमा समेत सुन्तला खेतीको लहर चलेको छ।
रोग पत्ता नलागेका कारण समस्यामा परेका कृषकले निरन्तर तालिम तथा विभिन्न औषधि प्रयोग गरेपछि यसवर्ष उत्पादनमा सुधार आएको छ।
‘सिंगो वडा नै सुन्तला खेतीमा आर्कषित भएको छ,अनुदानमा समेत प्रोत्साहन गरिरहेका छौ’ वडा अध्यक्ष पुनले भने।
हरेक वर्ष नयाँ विरुवा वितरण, कृषि ज्ञान केन्द्र सहित विभिन्न निकायबाट समेत प्रोत्साहनका साथै कृषक आफ्नै अगुवाईमा समेत सुन्तलाको खेती विस्तारमा सक्रिय रहेको वडाअध्यक्ष पुनले बताए।
सुन्तलाका दाना राम्रा, रसिला र मीठा भएकाले पनि ठूला ट्रक लिएर व्यापारीहरू टाढाटाढाबाट गाउँमा आउन थालेपछि सडक मर्मतसम्भारमा समेत बर्षेनी लाखौं खर्च हुने गरेको छ। भकिम्लीका सबै सुन्तला खेती हुने गाउँमा सडक सञ्जाल पुगेको छ।
म्याग्दी जिल्लाको समुन्द्री सतहबाट १ हजार २ सय मिटरदेखि १ हजार ६ सय मिटरको उचाइसम्म सुन्तला खेती हुने कृषि ज्ञान केन्द्रका कृषि प्रसार अधिकृत गोविन्द पाण्डेले बताए।
पछिल्लो समय विदेश गएर फर्किएका युवाहरू कृषक समूहहरू निर्माण गरी व्यावसायिक कृषि, फलफूलतर्फ आकर्षित हुँदै गएकाले उत्पादन बढेको अधिकृत पाण्डेको भनाइ छ।
तपाईंको ईमेल गोप्य राखिनेछ ।