काठमाडौं : माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसइई) नजिकिँदै छ। राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले यो वर्षको परीक्षा आगामी चैत १७ गतेदेखि चैत २९ गतेसम्म हुने तालिका सार्वजनिक गरेको छ।
परीक्षा बिहान ८ बजेदेखि ११ बजेसम्म हुनेछ। परीक्षा तालिकाअनुसार चैत १७ गते शुक्रबार पहिलो दिन अनिवार्य अंग्रेजीको परीक्षा हुनेछ। सोही दिन वेदविद्याश्रमतर्फ अनिवार्य संस्कृत भाषा र साहित्यको पनि परीक्षा हुनेछ। त्यसो त यतिखेर विद्यार्थीहरू एसइई परीक्षाको तयारीमा छन्।
विद्यालय र शिक्षकहरूले पनि कक्षा समयभन्दा पनि अन्य समय दिएर परीक्षाका लागि विद्यार्थीहरूलाई तयारी गराइरहेका छन्। यता, सरकारको स्वामित्वमा रहेको जनक शिक्षा सामग्री केन्द्र लिमिटेडले यतिखेर धमाधम एसइई परीक्षा प्रश्नपत्र पनि छापिरहेको छ। परीक्षा बोर्डका अनुसार यो वर्ष करिब ५ लाख विद्यार्थीले परीक्षा दिँदै छन्।
धेरै परीक्षार्थीले एसइईमा धेरै अंक ल्याउने सपना बोकेका हुन्छन्। यसका लागि कसरी परीक्षाको तयारी गर्ने भन्ने जानकारी कतिपय विद्यार्थीलाई नहुन पनि सक्छ। त्यसैले एसइई परीक्षाको लागि कसरी तयारी गर्ने भन्नेबारे विज्ञहरूको सुझाव यहाँ समेट्ने प्रयास गरिएको छ।
शिक्षाविद् प्राडा विद्यानाथ कोइराला यो परीक्षाका लागि विद्यार्थीले बढी समय छुट्याएर पढ्नुपर्ने र मन लगाएर तयारी गरे सोचेअनुसार परिणाम हासिल गर्न सकिने बताउँछन्। परीक्षा तयारीबारे उनका सुझाव यस्ता छन् :
– पहिले यसअघि सोधिएका प्रश्नपत्रहरू जम्मा पार्ने र ती प्रश्नका उत्तर आफूले लेख्ने। लेखेको उत्तर साथीलाई देखाउने र साथी-साथीबाट पनि कुरा आउँछ, त्यसपछि ती लेखेको उत्तर शिक्षकलाई देखाउने। शिक्षकले यहाँ काट्नु यो थप्नु हटाउनु भनेर बताउँछन्। यसो गर्नु भनेको बढी नम्बर पाउने अर्थात् धेरै अंक ल्याउने उत्तम उपाय हो।
– शिक्षकहरूलाई आफूले नबुझेका प्रश्न सोध्न र यसका लागि शिक्षकहरूले पर्याप्त समय मिलाउनुपर्छ।
– पहिले नै म फेल हुन्छु होला कि भन्ने नकारात्मक सोच नबनाइ पढ्ने, यस्तो सोच्दा पढाइको रूचिमा असर पुग्छ र तयारी राम्रो हुँदैन।
– विद्यार्थीले म फेल भए मेरो जिन्दगी जान्छ भन्ने सोच्छन्, यस्तो बेला शिक्षकहरूले फेल भए जिन्दगी जान्छ भन्ने अनुभूत कहिल्यै नगराउने र राम्रो तयारीका लागि उत्प्रेरित गर्ने।
विषयवस्तुसँग मात्र नभइ अवधारणासँग पनि जोड्ने
शिक्षाविद् कोइराला एसइई परीक्षामा राम्रो अंक ल्याउन विषयवस्तुसँग मात्र नभइ अवधारणासँग पनि जोड्नुपर्ने पनि सुझाव दिन्छन्।
उनी भन्छन्, ‘विषयवस्तुसँगमात्र होइन, अब अवधारणासँग पनि जोड्नुपर्छ। यो भनेको ती प्रश्नलाई मैले जिन्दगीमा कसरी उपयोग गर्छु वा गरेँ भन्ने हो, जस्तो विज्ञानमा पढ्दा विद्यार्थीले गुरुत्वाकर्षणबारे पढ्ला, अब त्यो परीक्षामा लेख्नु पर्ला।’ जिन्दगीमा गुरुत्वाकर्षणले कहाँ कसरी के काम गर्छ भनेर हेर्नुपर्ने उनी बताउँछन्।
‘रूख चढ्दा गुरुत्वाकर्षण कि रूखबाट ओर्लंदा हो यो उसले खोज्नुपर्छ,’ उनले भने, ‘यो किसिमले विद्यार्थीहरूले हेर्नुपर्यो।’ उनले सामाजिक विषयमा कसरी छिमेकीसँग कस्तो सम्बन्ध बनिरहेको छ, विवादका समस्या भए कसरी समाधान गर्ने त्यो पाटोमा पनि हेर्नुपर्ने बताए।
‘सामाजिक विषयमा छरछिमेकीदेखि अन्तरराष्ट्रिय क्षेत्रको अवस्था नि हेर्नुपर्छ,’ उनले भने, ‘छिमेकीको विवाद के हो? कसरी सल्टाउने, भारत र नेपालको सिमाना विवाद छ‚ यी समस्या सल्टाउने उपाय के होला? दुई देशको सम्बन्ध सुधारका उपाय के छन्, यो किसिमले विद्यार्थीले हेर्नुपर्छ। यो भनेको अवधारणामा सुधार हो, यस्ता काम गरे एसइईबाट जीवन उपयोगी पढाइ पाइन्छ, यसले नम्बर पनि बढाउँछ।’
यस्तो किसिमले विद्यार्थी जिज्ञासा राख्ने र समस्या समाधानका उपाय खोज्ने भनेको म अब्बल भए नभएको भन्ने अंकन (आँकलन) गर्ने तरिका पनि रहेको उनी बताउँछन्।
अर्का, शिक्षाविद् डा.प्रमोद भट्ट वार्षिक परीक्षाका बेला विद्यार्थीले नियमित पढ्नुपर्ने बताउँछन्। उनका अनुसार यसरी एसइई परीक्षाको तयारी गर्न सकिन्छ:
– नियमित पढ्ने, अभ्यास गर्ने
– स्वअध्ययनमा ध्यान दिने
– पढ्दै मुख्य बुँदाहरू टिपोट गरी नोट बनाउने
– आफूले नजानेका कुरा शिक्षकलाई प्रत्यक्ष भेटेर वा म्यासेन्जर,भाइबर, फोनजस्ता माध्यमबाट सोध्ने
– शिक्षक र विद्यार्थीबीच सञ्चार हुनुपर्ने
तपाईंको ईमेल गोप्य राखिनेछ ।